Daşkənd yolunu Bakıdan salır - “Nezavisimaya qazeta”

11-08-2023, 12:18

126 dəfə baxılıb

Özbəkistanın lideri Şavkat Mirziyoyev avqustun 9-da keçirilən prezident seçkilərində qələbə qazandıqdan sonra ilk rəsmi səfərini Azərbaycana edəcək. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev “Şavkat Mirziyoyevin səfərinin Bakı ilə Daşkənd arasında əlaqələrin inkişafında yeni mərhələ olacağına” əminliyini ifadə edib. İki ölkə liderlərinin Qarabağa səfər edəcəyi, orada Mirziyoyevin təşəbbüsü ilə tikilmiş məktəbi açacaqları gözlənilir. Ümumiyyətlə, qəbul edilir ki, dövlət başçısının ilk xarici səfəri ölkənin xarici siyasətinin prioritetlərini müəyyən edir. Özbəkistan üçün bu, bütün logistik marşrutların keçəcəyi türk birliyidir.

Bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Qarabağın Füzuli şəhərində Özbəkistanın vəsaiti hesabına 940 şagird yerlik məktəb tikilib. “Bu, xarici hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən ilk layihədir. Bu, keçmiş məcburi köçkünlərə şəxsən bağışladığınız məktəbdir. Biz buna görə çox minnətdarıq. İnşallah, bu il onun açılışını birlikdə qeyd edəcəyik”, - Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev prezident Şavkat Mirizyoyevin 2023-cü il martın 1-2-də Bakıya işgüzar səfəri zamanı deyib.

Xatırladaq ki, Özbəkistan lideri Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə danışıqlardan əlavə Qoşulmama Hərəkatının sammitində iştirak edib. 2027-ci ildə Qoşulmama Hərəkatına sədrlik Özbəkistana keçəcək.

Yeri gəlmişkən, İlham Əliyev bu hərəkatın sədri olarkən Özbəkistanın bu posta namizədliyinə lobbiçilik edib. Ekspertlərin fikrincə, bu, iki ölkə arasında sıx münasibətdən xəbər verir. Məsələn, təkcə ötən il Əliyev bu Orta Asiya respublikasına üç dəfə səfər edib. Görüşlərin nəticələri heyranedicidir:

Azərbaycan Özbəkistana 12 milyon dollar sərmayə qoyub və 204 şirkət açıb. Əsas fəaliyyət sahələri maşınqayırma və metal emalı, yüngül sənaye, qida istehsalı, mənzil tikintisi, xidmət və s.

Digər sahələrdə də potensial var. Məsələn, bərpa olunan enerji mənbələri (BEM) üçün komponentlərin birgə istehsalı. Bunu Özbəkistan Prezidenti yanında Strateji və Regionlararası Araşdırmalar İnstitutunun şöbə müdiri Milana Bazarova “Özbəkistan və Azərbaycan: əməkdaşlığın yeni üfüqləri” mövzusunda keçirilən dəyirmi masa zamanı deyib. Onun sözlərinə görə, Özbəkistan yaxın bir neçə ildə bərpa olunan enerji istehsalını 25 min MVta, yəni 14 faizdən 40 faizə çatdırmağı hədəfləyir. Beləliklə, 2025-ci ilə qədər 10 günəş və külək elektrik stansiyasının tikintisi gözlənilir. 2026-cı ilə qədər təqribən 3000 gigavata, 2030-cu ilə qədər isə 8000 GVt göstəriciyə çatmaq planlaşdırılır”.

Bazarovanın sözlərinə görə, bərpa olunan enerji sektorunun həm Özbəkistan, həm də Azərbaycan üçün strateji inkişaf istiqaməti olduğunu nəzərə alaraq, müvafiq komponentlərin istehsalı üzrə birgə müəssisənin yaradılması məqsədəuyğun olardı. Daha onlarla layihə öz növbəsini gözləyir.

Xatırladaq ki, fevral ayında Özbəkistan-Azərbaycan birinci regionlararası forumu keçirilmiş, onun çərçivəsində tərəflər 500 milyon ABŞ dolları dəyərində birgə investisiya fondunun yaradılmasına dair hökumətlərarası saziş imzalayıb. Fondun yeni iş yerlərinin açılmasına, ticarət dövriyyəsinin artırılmasına kömək edəcəyi bildirilmişdi.

Mərkəzi Asiya Beynəlxalq İnstitutunun direktor müavini Şerzod Fayziyevin sözlərinə görə, Özbəkistan öz iqtisadiyyatına təxminən 170 milyard dollar cəlb etməyi gözləyir: “Sevindirici haldır ki, Azərbaycan Mərkəzi Asiyanın inkişafında maraqlıdır və biz bu imkanları müzakirə edəcəyik”.

“Özbəkistan və Azərbaycan arasında əməkdaşlıq logistika, investisiya və xarici tərəfdaşların cəlb edilməsi baxımından vacibdir”, - İMEMO RAS-ın Postsovet Araşdırmaları Mərkəzinin baş elmi işçisi Stanislav Pritçin NG-yə bildirib.

Onun sözlərinə görə, Özbəkistan prezidentinin Bakıya ilk xarici rəsmi səfəri Azərbaycanın mühüm tərəfdaş, əsasən də potensial kimi əhəmiyyətini göstərir, çünki ticarətin və qarşılıqlı investisiyaların hazırkı səviyyəsi hələ də əhəmiyyətsizdir.

“Bir neçə amil nəzərə alınmalıdır. Bu, ilk növbədə, logistikadır, çünki Özbəkistan Türkmənistandan keçməklə Xəzər dənizinə, daha sonra isə Azərbaycan, Türkiyə və Avropaya çıxış yolu ilə nəqliyyat marşrutlarını genişləndirməklə həmin çətin coğrafi mövqedən çıxmaq məsələsi ilə kəskin şəkildə üzləşir. Bu, Bakıda Orta adlanan Transxəzər marşrutudur. Daşınan yüklərin həcmi artır və bu kontekstdə Transxəzər marşrutu əsas rol oynayır”, - deyə Pritçin qeyd edib.

Özbəkistanın Nəqliyyat və Logistikanın İnkişafı Problemlərinin Öyrənilməsi Mərkəzinin direktoru Bekzod Xolmatov hesab edir ki, Heydər Əliyev adına gəmiqayırma zavodu Özbəkistan üçün müxtəlif gəmilər tikə bilər.

Ekspertin sözlərinə görə, Özbəkistan da “Zəngəzur dəhlizi” adlanan yerin açılmasında maraqlıdır və bu layihənin həyata keçirilməsində Azərbaycana dəstək verməyə hazırdır.

Qeyd edək ki, Zəngəzur dəhlizi Ermənistan ərazisindən keçən Azərbaycan və onun Naxçıvan muxtariyyəti arasında nəqliyyat əlaqəsidir. Bakı bu dəhlizin tərkib hissəsi olan Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttinin tikintisi üzərində işləyir. Azərbaycan tərəfinin məlumatına görə, işlər 80 faiz tamamlanıb. Lakin Ermənistan hakimiyyəti dəhlizin öz hissəsinin layihələndirilməsinə tələsmir. İlham Əliyev Qoşulmama Hərəkatının forumunda İrəvanı üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməməkdə ittiham edib.

Baş nazir Nikol Paşinyan cavab verib ki, “nə yazılı, nə də şifahi olaraq Ermənistan dəhlizlə bağlı heç bir öhdəlik götürməyib və heç vaxt belə şərhi qəbul etməyəcək”.

İran da “Zəngəzur dəhlizi” ideyasını bəyənmir. Tehran ehtiyat edir ki, bu layihənin həyata keçirilməsi onu Ermənistana və daha sonra Gürcüstanın Qara dənizdəki limanlarına sərbəst girişdən məhrum edə bilər.

Digər məsələlərə gəlincə, Stanislav Pritçin qeyd edib ki, Daşkənd üçün Azərbaycan uğurlu tarixə malik investisiyaların cəlb edilməsi və öz maraqlarının müdafiəsində uğurlu qarşılıqlı fəaliyyət baxımından ən uğurlu dövlətlərdən biridir. Pritçin hesab edir ki, “Bu, bir çox cəhətdən Özbəkistan üçün əməkdaşlıq meyarıdır”.

Ekspert yaxın gələcəkdə xarici siyasət və xarici iqtisadi fəaliyyətin Türkdilli Dövlətlər Təşkilatına (OTG) daxil olan ölkələrə yönələcəyinə diqqət çəkib. “Mədəni və linqvistik yaxınlıq baxımından Azərbaycan Özbəkistana Türkiyədən qat-qat yaxındır. Buna görə də Özbəkistanın UTC çərçivəsində Azərbaycanla daha sıx əlaqələri var”, - deyə Pritçin bildirib. //Reyting.az//