Rus pulunun pis yolu – Qərbin “xüsusi əməliyyatı”nın məqsədi Rusiyanı bu hala salmaq idi

 

Rusiya hökuməti rublun ucuzlaşmasını təəccüblü sakitliklə izləyir. Bazar ertəsi günün ortalarına doğru Rusiya milli valyutası birjada 2%-dən çox ucuzlaşıb, həmin vaxt Rusiya Federasiyasının Nazirlər Kabineti operativ iclasda “peşə təhsili səviyyələrinin dəyişdirilməsi üzrə pilot layihənin aparılması qaydaları”nı müzakirə edib.
Bu arada Dövlət Dumasının deputatları hesab edirlər ki, rublun çökməsinə hakimiyyət orqanlarının xarici ticarətin təşkilində yol verdiyi fundamental səhvlər səbəb olub. Axşam saat 5-dən sonra Mərkəzi Bank çərşənbə axşamı əsas məzənnəyə yenidən baxılması üçün fövqəladə iclas elan edib və bu, dolların 99 rubl səviyyəsinə qədər geriləməsinə səbəb olub.
Bu gün Rusiya Federasiyası Mərkəzi Bankı Direktorlar Şurasının növbədənkənar iclasını keçirəcək, burada əsas dərəcə səviyyəsi məsələsinə baxılacaq (növbəti iclas sentyabrın ortalarında keçirilməli idi).
2022-ci ilin martından bu yana ilk dəfə və Avropa valyutası 111 rublu ötüb. Fundamental amillər hələ də Rusiya valyutasına qarşı oynamağa davam edir və rubl 115-120 rubl səviyyəsinə qədər zəifləyə bilər.
Rusiya Bankı rublun ucuzlaşmasından maliyyə sabitliyi üçün heç bir risk görmür, bu gün maliyyə sabitliyinə heç bir təhlükə yoxdur. Mərkəzi Bankın mətbuat xidməti yeni iş həftəsinin əvvəlində bildirib.

Dövlət Dumasının maliyyə bazarı komitəsinin rəhbəri Anatoli Aksakov müsahibəsində rusların rublun hazırkı məzənnəsindən narahat olmadığını bildirib. Onun sözlərinə görə, vətəndaşlar maaş alır, onların üzündə təbəssüm görünür. "Əhalinin əksəriyyətinin nöqteyi-nəzərindən bu nisbətin əhəmiyyəti yoxdur", - deyə o, Rusiyanın hazırda "normal həyat" yaşadığını və yaxın tarixin inkişafının zirvəsində olduğunu əlavə edib.
Lakin Dövlət Dumasının bəzi deputatları fərqli fikirdədirlər. Deputat Dmitri Kuznetsov Rusiya Federasiyası Mərkəzi Bankının sədri Elvira Nabiullinadan rublun əsas xarici valyutalara nisbətdə ucuzlaşmasının səbəblərini izah etməyi xahiş edib. Onun ən böyük narahatlığı istehlak qiymətlərinin nə olacağıdır. Onun məktubunda deyilir: “Artıq idxal olunan malların qiymətlərində kəskin artım gözlənilir ki, bu da rusların istehlak səbətində təxminən 40%-i tutmaqda davam edir”.
Bununla bağlı Dmitriyeva Mərkəzi Banka pul siyasətini tənzimləməyi təklif edir: “Əgər Rusiya dollar maliyyə sistemindən zorla çıxarılıbsa, onda siz bütün gücünüzlə ondan yapışmamalı və onun üçün müəyyən edilmiş qaydalara əməl etməyə davam etməlisiniz. Bu baxımdan valyutanın alqı-satqısını birja vasitəsilə həyata keçirmək lazım deyil, Mərkəzi Bank bazarda valyuta alqı-satqısı vasitəsilə rublun məzənnəsini dəstəkləməməlidir”. Dmitriyevanın fikrincə, məzənnə Mərkəzi Bank tərəfindən müəyyən edilməli, valyuta gəlirlərini satmaq öhdəliyi isə bazar vasitəsilə deyil, birbaşa Mərkəzi Banka qaytarılmalıdır.
Rublun ucuzlaşması ilk növbədə ticarət balansı ilə bağlıdır - "ölkəyə daxil olan və xaricə valyuta axını", - maliyyə naziri Anton Siluanov iyulun sonunda izah edib. “Bundan əlavə, yay tətil vaxtıdır, kimsə xaricə gedəndə valyutaya tələbat da artır”, - o deyib. “Rublu saxlamaq və bazarda məzənnəni tənzimləmək variant deyil, biz artıq keçmişik. Bu, qızıl-valyuta ehtiyatlarının xərclənməsini tələb edir və xarici ticarətin aparılması şərtlərini təhrif edir, - Siluanov öz mövqeyini bildirib.
Nazir deyib ki, inflyasiya səviyyəsinə nəzarət hökumət və Mərkəzi Bank üçün prioritet məsələdir, çünki bu, ilk növbədə əhalinin ən həssas təbəqələrinə təsir göstərir.
Maliyyə analitiki Pavel Ryabov yazır ki, Rusiyada tüğyan edən valyuta böhranını rublun çökməsi ilə həll etmək olmaz, çünki bu, ticarət balansını artıra bilər, lakin avro və dollarla hesablaşmaları artırmayacaq və öhdəliklərin təmizlənməsi illər çəkəcək. Onun sözlərinə görə, ticarətin neytral ölkələrin valyutasına və milli valyutaya keçidi valyuta böhranına səbəb olan əhəmiyyətli disbalanslar gətirir. Ukraynada “xüsusi əməliyyat” başlamazdan əvvəl Rusiyanın öhdəliklərində dollar və avro üstünlük təşkil edirdi - xarici valyutada xarici borc üzrə bütün biznes öhdəliklərinin 98%-dən çoxu dost olmayan ölkələrin valyutalarında idi. Analitik yazır ki, mühaibə başlayandan bəri Rusiya 120 milyard dollardan çox valyuta öhdəliklərini ödəyib ki, bu da kapital axınının amillərindən biridir.
Göründüyü kimi, rus siyasətçilər də, iqtisadiçılar da, müstəqil analitiklər də bir məsələni ya bilə-bilə dilə gətirmir, ya da anlamırlar ki, Rusiya itisadiyyatının da, rus rublunun da bu günə düşməsinin əsas səbəbi hələ də “xüsusi əməliyyat” adlandırdıqları Ukrayna müharibəsidir. Məhz bu müharibə Rusiya iqtisadiyyatını, Rusiya ticarətini, Rusiyanın valyuta-qızıl ehtiyatını dağıdır. Əməliyyat bir neçə gün, uzağı, iki həftə çəkər, ilyarımdan çoxdur ölkə qanlı müharibəyə girişib, qan bataqlığına saplanıb və oradan çıxa bilmir.
Rusiyanın indiki vəziyyəti isə “dövşanı arabı ilə tutan Qərb”in keçən ilin baharında Rusiyaya ard-arda sanksiyalar paketi tətbiq etdiyi zaman arzuladığı və proqnozlaşdırdığı durumdur. ABŞ və Avropa hövsələ ilə Rusiyanı məhz bu günə salmaq istəyirdilər və artıq salıblar. İndi rus siyasilər o girdabın dibində çabalaya-çabalaya qalıblar, ölkəni necə qurtaracaqlarını, iqtisadiyyatı necə xilas edəcəklərini, gündən-günə kasıblayan xalqı necə dolandıracaqlarını bilmirlər.
Yeganə yol Ukraynadakı müharibəni dayandırmaq, hər şeyi sıfırdan başlamaqdır, amma ruslar bunu da öz eqolarına sığışdırmırlar. Çünki Napoleonu Moskvadan qovmuş, Hitlerin burnunu ovmuş böyük xalqdırlar, qələbə hər zaman onlarladır – düşüncə budur.

---

---